Biografie Merijn Tinga - Plastic soup surfer

Merijn Tinga

Merijn Tinga (Leeuwarden, 31 oktober 1972) is Nederlands bioloog, surfer en milieu-activist.

Als Plastic Soup Surfer richt hij zich sinds 2014 op het stoppen van vervuiling door plastic afval, de oorzaak van de plastic soep. Zijn kitesurf- en sup-expedities hebben bijgedragen aan de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes (1 juli 2021) en blikjes (eind 2022). Ook wist hij met tienduizenden foto’s, verzameld met een app, de verkoop van producten te beëindigen die tot veel plastic zwerfafval leiden. Hij is de eerste die daarvoor een desbewustheidsexploot inzette, een juridisch document dat hij door een deurwaarder liet overhandigen aan CEO's van winkelketens, frisdrank- en snoepfabrikanten.

Cineast Eelke Dekker heeft van enkele expedities en campagnes documentaires gemaakt die zijn uitgezonden door National Geographic.

Hij schreef het boek Plastic Soup Surfer. Hoe één persoon verschil kan maken (juni 2021). Hierin vertelt hij onder andere over de expedities en de politieke en juridische acties die hebben bijgedragen aan de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes.

Tinga was drie jaar jurylid voor de Trouw Duurzame Top 100. Hij schreef vijf jaar lang iedere zaterdag een column in het Leidsch Dagblad. Hij maakt maandelijks een podcast gericht op duurzaamheid.

Kunstenaar

Tinga ging naar het Zernike College in Groningen, studeerde biologie aan de Rijksuniversiteit Leiden (voltooid in 1996) en werd biologie docent.

Tijdens een fietsreis naar Marokko en terug, met een kitesurfboard achter zijn fiets, besluit hij in 2001 zijn baan op te geven en kunstenaar te worden. Hij krijgt bekendheid door samen met Joost Haasnoot als het kunstcollectief KUT (Kunst Uitschot Team) illegaal grote houten sculpturen te plaatsen in de regio Leiden. Na het opheffen van het kunstcollectief in 2010 betrekt Tinga zijn eigen atelier in Leiden.

Geboorte Plastic Soup Surfer

Als verwoed kitesurfer ergert Tinga zich aan al het plastic afval dat hij om zich heen ziet drijven, als bioloog is hij bekend met de schadelijke effecten op het zeeleven. In 2014 besluit hij 2014 kunst en activisme te combineren: hij noemt zich The Plastic Soup Surfer, vervaardigt in zijn atelier zijn eerste plastic soup board van plastic zwerfafval en kitesurft 350 kilometer langs de Nederlandse en Belgische kust om aandacht te vragen voor het probleem van zwerfafval en de plastic soep.

In de zomer van 2015 vaart hij vijf maanden met zijn zeilboot langs de kust van Scandinavië, waarbij hij samen met zijn vrouw en kinderen plastic afval uit de zee en van de stranden verzamelt en onderzoekt (zie Plastic Jagers). Tijdens deze tocht realiseert Tinga zich dat het probleem van de plastic soep alleen kan worden opgelost door een vermindering van producten en verpakkingen die als plastic zwerfafval in het milieu belanden. Hij besluit zich te richten op de bronnen van de plastic vervuiling.

Statiegeld plastic flesjes en blikjes

In de periode 2016-2020 voert Tinga als Plastic Soup Surfer op verschillende manieren campagne om te komen tot statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes. Hierbij staat de Plastic Soup Surfer petitiemotie centraal, die hij op 14 februari 2017 aan de Tweede Kamer aanbiedt.

Kitesurf Noordzee oversteek recordpoging

Tinga heeft deze petitie, die tot statiegeld op kleine plastic flesjes moet leiden, een jaar eerder opgesteld, met de bedoeling hem met minimaal 40.000 handtekeningen aan de Tweede Kamer aan te bieden.

Om hier de aandacht op te vestigen en handtekeningen te verzamelen, steekt hij in 2016 de Noordzee over op een kitesurfboard met foil (draagvleugel), gemaakt van plastic zwerfafval flesjes. Hij probeert hiermee in het Guiness Book of Records te komen (eerste Noordzee crossing met kite-foil). Op 2 september 2016 kitesurft hij van Scheveningen naar Lowestoft in Engeland. De recordpoging lukt - door een plotselinge windstilte en een gedwongen pauze met de Engelse kust in zicht - nèt niet, maar de vele media aandacht levert uiteindelijk meer dan 40.000 handtekeningen op.

Zijn vaste cineast, Eelke Dekker, maakt hierover de documentaire Message on a bottle.

Aangenomen Plastic Soup Surfer petitiemotie

Op 14 februari 2017 gaat Tinga met de Plastic Soup Surfer petitiemotie en 55.000 handtekeningen naar de Tweede Kamer. De motie roept op tot "90% minder plastic zwerfflesjes binnen drie jaar". Ter plekke ondertekenen vertegenwoordigers van bijna alle politieke partijen de petitie. Doordat het woord ‘statiegeld’ niet in de motie voorkomt, kunnen ook tegenstanders als CDA en VVD de motie ondertekenen. Deze motie wordt twee dagen later door Staatssecretaris Sharon Dijksma overgenomen. Dit is de eerste keer dat een openlijk door een burger geschreven motie door het kabinet wordt overgenomen.

Video over het politieke proces van het overnemen van de motie

In 2018 wordt de motie door Staatssecretaris Stientje van Veldhoven gebruikt voor een ‘tweesporenbeleid’: statiegeld wordt ingevoerd als het bedrijfsleven er niet in slaagt om binnen drie jaar een reductie van 70% zwerfflesjes te bewerkstelligen.

Suptocht over de Rijn ‘Van bron naar monding’

Tinga wil het onderwerp van de plastic vervuiling hoog op de agenda houden. Met een expeditie in de zomer 2017 weet hij opnieuw de aandacht van de media te trekken: een sup-tocht over de Rijn, van de bron naar de monding, op een supboard gemaakt van zwerfflesjes. Dit board is ontwikkeld door de het Science Center van de TU Delft. Als Plastic Soup Surfer legt Tinga de tocht over de Rijn van ruim 1000 kilometer in 28 dagen af.

Eelke Dekker maakt over deze expeditie de documentaire From Source to Sea (2018). Deze wordt onder andere uitgezonden door National Geographic.

Deurwaarder en desbewustheidsexploot

Tijdens deze expeditie verzamelt Tinga het plastic afval dat hij onderweg aantreft. Om de producenten van de vervuiling verantwoordelijk te stellen en tot oplossingen te bewegen, ontwikkelt Tinga een nieuwe strategie: het inzetten van een deurwaarder met een desbewustheidsexploot. Dit juridische middel is een bewustwordingsverklaring waarmee bedrijven formeel schriftelijk op de hoogte worden gesteld van de vervuiling, de gevaren en gevolgen van zwerfafval afkomstig van hun producten. Een bedrijf kan vanaf dat moment niet beweren hiervan onwetend te zijn.

Met de deurwaarder naar winkelketens en fabrikanten

Na afloop van de suptocht over de Rijn gaat Tinga met een deurwaarder en het desbewustheidsexploot naar de directeuren van bedrijven die producten produceren of verkopen die hij als plastic zwerfafval heeft verzameld. Zo komt hij aan tafel bij de directeuren van supermarktketens en frisdrankfabrikanten. Deze laatsten blijken redelijk welwillend tegenover statiegeld te staan, maar de supermarkten willen er niet aan. Verschillende radio- en TV-programma’s berichten over de campagne en de onenigheid achter de schermen.

Reportage Hart van Nederland over een bezoek met de deurwaarder aan Albert Heijn.

Eerste 3D geprinte surfboard van plastic afval

Voor een nieuwe expeditie bouwt Tinga in 2018 in samenwerking met 10-XL, dat 3D-prints van gerecycled plastic maakt, het eerste 3D geprinte windsurfboard van plastic afvalresten. Hiermee windsurft hij in de zomer van 2018 van het Franse Le Havre naar Scheveningen. De finish van deze achtdaagse expeditie is het startschot van World Cleanup Day Nederland.

Invoering statiegeld

In 2020 wordt duidelijk dat het bedrijfsleven niet in staat is het plastic zwerfafval binnen een periode van drie jaar met 70% te verminderen. Dat is in 2020 voor Staatssecretaris Van Veldhoven reden om statiegeld op plastic flesjes per 1 juli 2021 te verplichten.

Het lukt het bedrijfsleven ook niet om zwerfafval door blikjes terug te dringen. In februari 2021 besluit Van Veldhoven statiegeld op blikjes vanaf 1 januari 2023 in te voeren.

Interview Staatssecretaris Stientje van Veldhoven in 1e Plastic Talkshow februari 2021.

Plastic vervuilende producten uit de winkels

Samenwerking Dirk Groot en Plastic Soup Surfer

Vanaf 2018 bewandelt Tinga als Plastic Soup Surfer ook een andere weg om plastic vervuiling door wegwerpproducten tegen te gaan: foto’s van zwerfafval verzamelen als bewijsmateriaal van de vervuiling en met de deurwaarder naar de producenten of verkopers om hen tot oplossingen te bewegen.

Dirk Groots Top 10

Dit doet hij samen met Dirk Groot, die onder de naam ‘Zwerfinator’ strijdt tegen zwerfafval en tot nummer 1 in de Trouw Duurzame 100 van het jaar 2019 wordt gekozen. Groot verzamelt foto’s van zwerfafval die mensen aan hem sturen, brengt de verspreiding van zwerfafval in kaart en stelt jaarlijks een Top 10 op van meest in Nederland aangetroffen zwerfafval. Groot en Tinga gaan zich richten op de hoogst scorende producten.

Anta Flu wikkels (keelpastilles)

Het eerste bedrijf is Pervasco, producent van Anta Flu keelpastilles (2018). Binnen een jaar verzamelt Groot 16.000 foto’s van wikkels van keelpastilles en gaat samen met Tinga en zijn deurwaarder met een desbewustheidsexploot naar de CEO van Pervasco. Hij zegt direct toe de wikkels van biologisch afbreekbaar materiaal te gaan maken en in 2020 gaat Pervasco daadwerkelijk over op wikkels van papier.

Meer over de Anta Flu campagne.

Knalplastic Convenant en motie

Eind 2019 richten Tinga en Groot zich op Knetterballen, ‘categorie F1-vuurwerk’ dat het hele jaar verkocht mag worden. Kinderen steken dit af en laten de plastic scherven meestal op de grond achter. Tinga en Groot willen de verkoop stoppen, verzamelen duizenden foto’s en bereiden, in samenwerking met het Leiden Advocacy Project on Plastic (LAPP)  van de Universiteit Leiden, in november 2019 een rechtszaak voor tegen de verkopende winkelketens.

Nog vóór de Kerst halen de meesten daarvan de Knetterballen uit de verkoop. Als daardoor de grond onder de rechtszaken vervalt, stellen Tinga en Groot het ‘Knalplastic convenant’ op. Door dit te ondertekenen geven bedrijven aan de verkoop van knetterballen onmiddellijk te stoppen en vanaf 1 januari 2021 geen vuurwerk met plastic bestanddelen meer te verkopen. Dat wordt door bijna alle categorie F1-vuurwerk verkopende winkelketens getekend.

Lees erover op Operatie Knetterbal.

Inmiddels is in de Tweede Kamer ook de ‘Knalplastic motie’ aangenomen, die door GroenLinks kamerlid Suzanne Kröger in november 2018 was ingediend. Deze verzoekt de regering na te gaan hoe plastic in categorie F1 vuurwerk kan worden tegengegaan. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven neemt deze motie over.

Video over de Knalplastic motie van Suzane Kröger

Spatplastic en plastic confetti

Begin januari 2020 ontwikkelen Tinga en Groot samen met IT bedrijf Incentro de Plastic Avengers App, een makkelijke app om foto’s van zwerfafval te maken en te versturen dan tot dan toe bestond. Een paar maanden later lukt het hen om met verzamelde foto’s een einde te maken aan de verkoop van plastic ballonnen gevuld met water (‘Spatplastic’) en plastic confetti . Ook hiervan belanden de plastic restanten meestal op straat of in de natuur.

Pagina Operatie Spatplastic

Vroege Vogels reportage over spatplastic (radio)

Mars wikkels

In het voorjaar van 2021 richten Groot en Tinga zich met de #MissionMars Campagne op het Mars bedrijf. Binnen een paar maanden verzamelen ze meer dan 15.000 foto’s. Uit gesprekken met de directie blijkt Mars Nederland vooralsnog niet over te willen gaan op afbreekbare wikkels. Wel zegt Mars in het BNNVARA programma Kassa op 1 mei 2021 toe om vóór 2025 met een oplossing te komen.

Plastic Avengers Conferentie

In februari 2019 organiseert Tinga de eerste Plastic Avengers Conferentie voor mensen die plastic afval verzamelen, weggooien en foto’s met een app versturen. Zij zijn grotendeels verantwoordelijk voor de tienduizenden foto’s van zwerfafval van Anta Flu keelpastilles, Knetterballen, waterballonnen en Mars wikkels. Tijdens de conferentie stellen ruim 100 Plastic Avengers “Plastic Avengers Manifest” op, een raamwerk voor een nieuwe omgang met plastic.

Europees vice-president Frans Timmermans wordt ambassadeur van dit Manifest.

Video: Aanbieden Plastic Avengers manifest aan Frans Timmermans

Plastic Paradox documentaire

Over de Rijn-expeditie en de Plastic Avengers Conferentie maakt Eelke Dekker in 2019 de documentaire Plastic Paradox, die in juni 2019 door National Geographic wordt uitgezonden.

Afval scheiden in de klas

In het coronajaar 2020 organiseert Tinga de Wakkere wegwerpers tour. Hij supt als Plastic Soup Surfer door Nederland, van Maastricht tot Schiermonnikoog, een tocht van 550 km. Onderweg doet hij elf basisscholen aan. Schoolkinderen worden “Wakkere wegwerpers” en verzoeken hun burgemeester om afval scheiden op scholen mogelijk te maken. Maar omdat dit afval onder bedrijfsafval valt, is scheiden voor scholen meestal te duur. Om deze barrière weg te nemen, voert Tinga tijdens de suptocht overleg met alle stakeholders op het gebied van afval scheiden: de Staatssecretaris van Infrastructuur, VNG, afvalinzamelaars, Afvalfonds, Coca Cola, Albert Heijn en Raad voor Primair Onderwijs. Bijna alle stakeholders steunen zijn Wakkere Wegwerpers Manifest voor afval scheiden in de klas. Alleen het verpakkend bedrijfsleven - Afvalfonds, Coca Cola , Albert Hein en Unilever - weigert mee te werken.

Vervolgens dienen Tweede Kamerleden Van Eijs (D66) en Von Martels (CDA) een motie in die ervoor moet zorgen dat binnen vier jaar “het afval op alle scholen in het primair onderwijs gescheiden kan worden ingeleverd en verwerkt, met aparte stromen voor GFT-afval, PMD en oud papier/karton, zonder extra kosten.” Deze motie wordt op 25 februari 2021 door de Tweede Kamer aangenomen.

Interview Natuur&Milieu - gesprek met Jelmer Vierstra over tactiek en campagne voeren

Boek ‘Plastic Soup Surfer’

Op 2 juni 2021 verschijnt het boek Plastic Soup Surfer - hoe één persoon verschil kan maken. In het boek, met een voorwoord van Floortje Dessing, vertelt Tinga over zijn surf en sup expedities en campagnes met als hoogtepunt de invoering van de wet op statiegeld voor kleine plastic flesjes op 1 juli 2021.

Bekijk hier het beeld-blog verslag van de expedities van Merijn Tinga als Plastic Soup Surfer (Engels).